LUBELSZCZYZNA

Zamek w Kazimierzu Dolnym

Według podań Jana Długosza Zamek w Kazimierzu Dolnym został wzniesiony w latach 40. XIV wieku z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego. Wybudowano go na wzgórzu obok sa-motnej wieży, zbudowanej prawdopodobnie jeszcze za panowania Władysława Łokietka. Obie budowle miały mieć przede wszystkim funkcję obronną przed najazdami hord tatarskich, ale funkcjonowała w nich też komora celna, a także punkt kontroli ruchu statków na Wiśle. W XV stuleciu zamek został rozbudowany, a na początku wieku XVI król Aleksander Jagiel-lończyk ustanowił w Kazimierzu starostwo niegrodowe, które następnie było dzierżawione możnym rodzinom i rodom Rzeczpospolitej. W latach 1509-1644 starostwo kazimierskie spra-wował ród Firlejów. Przedstawiciel tego rodu, hetman wielki koronny, dalej kasztelan kra-kowski Mikołaj Firlej w trzeciej dekadzie XVI wieku zainicjował przebudowę zamku- zgodnie z ówczesną modą- w stylu włoskiego renesansu, nadzór nad pracami powierzając naj-bardziej cenionym wówczas architektom działającym na terenie Polski: Piotrowi Likielowi i Santi Gucciemu.

W roku 1655 w czasie Potopu szwedzkiego zamek został zajęty i spalony, a w 1657 znaczne szkody naniosły wojska siedmiogrodzkie oddziały księcia Jerzego Rakoczego. Podczas odbudowy uzupełniono zabudowę od strony zachodniej oraz wystawiono schody zewnętrzne na naroże dziedzińca.
Za panowania Augusta II Mocnego planowano odbudowę zamku w stylu pałacowym, zostały one niezrealizowane z powodu wojnę domową ze Stanisławem Leszczyńskim. W wyniku tego zamek popada w ruinę i do końca wieku zostaje całkowicie opuszczony. W 1806 władze austriackie ze względu na bezpieczeństwo wysadziły grożącą zawaleniem się część murów wraz z attyką. Na przełomie lat 50 i 60 ubiegłego wieku na terenie Zamku przeprowadzono badania archeologiczne, a następnie udostępniono ruiny zwiedzającym.

„... minęli farę i podążyli w górę do baszty, do ruin zamczyska. (…) Stanęli na szczycie wzgórza. Szczerbaty zamek jaśniał, jakby cały był z próchna. W dole czerniało miasteczko.”

pl_PLPL