LUBELSZCZYZNA
Kozłówka
Kozłówka – miejscowość znana w całej Europie, chętnie odwiedzana i podziwiana ze względu na znajdujący się tam Zespół pałacowo – parkowy- obecnie Muzeum Zamoyskich. Historia pałacu zaczyna się od roku 1735, wtedy to miało miejsce zawarcie związku małżeńskiego pomiędzy Michałem Bielińskim z Teklą Pepłowską. Panny młoda w posagu otrzymała kozłowieckie dobra w postaci jedenastu wsi i miasta Kamionka.
Budowa pałacu zakończyła się w roku 1742. Architektem, który zaprojektował zespół pałacowy był Józef II Fontana, a swój wkład w jego powstanie wniósł również brat Michała Bielińskiego – Franciszek, ówczesny marszałek wielki koronny- miłośnik sztuki, który aby zapewnić rozgłos Kozłówce, organizował tam liczne przedstawienia teatralne.
W 1799 roku w posiadanie dóbr weszła rodzina Zamoyskich. W ich rękach pałac znajdował się aż do 1944 roku, kiedy to po drugiej wojnie światowej utworzone zostało tam muzeum państwowe.
Właścicielem, który najbardziej zasłużył się świetności pałacu był Konstanty Zamoyski. Otrzymał on Kozłówkę w roku 1970 od ojca Jana. Dla nadania większej rangi gromadził cenne dzieła sztuki z całego świata między innymi: dzieła malarstwa, porcelanę, rzeźby i okazy sztuki meblarskiej. Legenda głos, że kiedy zauważył skrawek ściany na którym nie widniało żadne dzieło wyruszał w podróż w poszukiwaniu „wypełnienia tej pustki”. Pomieszczania pałacu były ozdobione przez ponad 1000 obrazów. Pałac w Kozłówce jest prawdziwą skarbnicą wiedzy na temat rodu Zamojskich.
W latach 1879 – 1907 pałac został przebudowany. W tym czasie została wybudowana kaplica połączona z pałacem, którą postawił Jan Heinrich młodszy. Za wzór posłużyła mu kaplica Ludwika XIV, która znajduje się w Wersalu. Wnętrze kaplicy wzbogacają witraże oraz organy, które umożliwiają organizowanie koncertów organowych.
W latach okupacji niemieckiej Kozłówka była schronieniem dla wielu uciekinierów. W takich też okolicznościach, w latach 1940-41 na zaproszenie Jadwigi i Aleksandra Zamoyskich, przebywał w pałacu ksiądz Stefan Wyszyński, późniejszy Prymas Polski. Na pamiątkę tego pobytu w roku 2001 znajdujący się w pobliskiej Kamionce Zespół Szkół otrzymał imię Księdza Kardynała Stefana Wyszyńskiego. W czasie II wojny światowej żona Aleksandra Jadwiga Zamoyska, starając się ratować bezcenne skarby rodu w obawie przed zbliżającym się frontem, wywiozła do Warszawy najcenniejsze okazy. Niestety mimo to wiele z tych dzieł spłonęło w czasie powstania warszawskiego w 1944 roku. Tymczasem 23 lipca 1944 r. Kozłówka została wyzwolona przez oddziały 27 Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej, ale już po dwóch dniach zostały rozbrojone przez Armię Czerwoną. W 1944 r. zespół pałacowy przeszedł na własność państwa i zostało w nim urządzone, pierwsze na ziemiach wyzwolonych muzeum. Muzeum w latach 1955 -1977 stało się składnicą muzealną. Spuściznę tego okresu są zbiory prezentowane jako wystawa „socrealizmu”. Muzeum, zostało odrestaurowane i jest chętnie odwiedzane przez turystów z kraju i zagranicy. Ostatnio wzbogacone zostało przez otwarcie powozowni. W skład zespołu pałacowego wchodzą część główna pałacu, bliźniaczo podobne budynki kaplica oraz teatralnia, oficyna kuchenna, dwie kordegardy na planie kwadratu oraz stajnia i powozownia. Całość zamyka brama wjazdowa. Wschodnią część posiadłości zajmuje zespół parkowy, w którym znajdują się rabaty, urokliwe alejki spacerowe, fontanna i pomnik żołnierzy francuskich kampanii napoleońskiej z 1812 roku.